Το Βήμα του Ασκληπιού Τόμ. 9, Αρ. 2 (2010): Απρίλιος - Ιούνιος 2010

Η οστεοπόρωση αποτελεί μεταβολικό νόσημα που προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας, με αποτέλεσμα την νοσηρότητα και θνητότητα κυρίως στην τρίτη ηλικία, αλλά και σε μικρότερες ηλικίες. Αφορά όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας και προκαλεί σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η βιβλιογραφική ανασκόπηση των πλέον σύγχρονων τρόπων διαγνωστικής αντιμετώπισης της οστεοπόρωσης. Υλικό και μέθοδος: Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών που αναφέρονταν στη διάγνωση της οστεοπόρωσης. Αποτελέσματα: Πλήθος ερευνητικών μελετών έδειξαν, ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου πρόκλησης της οστεοπόρωσης είναι η αυξημένη απώλεια της οστικής μάζας με την πρόοδο της ηλικίας, η οποία στις γυναίκες αρχίζει συνήθως κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με το ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης, εξηγεί τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης της οστεοπόρωσης στις γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες. Άλλες σχετικές μελέτες έδειξαν, ότι το μεταβολικό αυτό νόσημα σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα για κατάγματα. Η πρόληψη της οστεοπόρωσης απαιτεί βελτιστοποίηση της κορυφαίας οστικής πυκνότητας κατά την παιδική και νεανική ηλικία, έγκαιρη διάγνωση της αυξημένης οστικής απώλειας κατά την κρίσιμη μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο και ενημέρωση των ασθενών που βρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Συμπεράσματα: Ο αριθμός των υποψηφίων οστεοπορωτικών ασθενών είναι μεγάλος, όπως επίσης και ο τελικός αριθμός των ανθρώπων που θα υποστούν τις συνέπειες του νοσήματος. Η αξιολόγηση και η πρόληψη της οστεοπόρωσης απαιτεί ολιστική προσέγγιση του νοσήματος και επίσης υπογραμμίζει την ανάγκη εκπαίδευσης του πληθυσμού, παράγοντες που συμβάλουν σημαντικά στην μείωση της συχνότητας εμφάνισης της νόσου.

Λέξεις κλειδιά: Οστεοπόρωση, διάγνωση, παράγοντες κινδύνου

Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας καθώς έχει ήδη προσβάλλει 310 εκατομμύρια άτομα, παγκοσμίως. Κύρια αιτία πρόκλησης της παχυσαρκίας θεωρείται η αύξηση της ενεργειακής πρόσληψης σε σχέση με την ενεργειακή κατανάλωση. Σκοπός: της παρούσης εργασίας ήταν η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας όσον αφορά τα αίτια και τη θεραπεία της παχυσαρκίας, όπως επίσης και τις ανθρωπομετρικές μετρήσεις που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της παχυσαρκίας. Υλικό και μέθοδος: Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών, κυρίως στην ηλεκτρονική βάση «pub med» που αναφέρονταν στα αίτια και τη θεραπεία της παχυσαρκίας, όπως επίσης και τις ανθρωπομετρικές μετρήσεις που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της παχυσαρκίας. Αποτελέσματα: Η συχνότητα εμφάνισης της παχυσαρκίας έχει αυξηθεί σημαντικά σε όλο τον κόσμο. Παρότι, η αιτιολογία της παχυσαρκίας δεν έχει ακόμα πλήρως κατανοηθεί, εντούτοις φαίνεται, ότι αποτελεί πολυπαραγοντική νόσο για την εκδήλωση της οποίας ευθύνονται πλήθος ψυχολογικών, περιβαλλοντικών, γενετικών και συμπεριφορικών παραγόντων. Η πιο συνηθισμένη ανθρωπομετρική μέτρηση για την εκτίμηση της παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης μάζας σώματος (Δ.Μ.Σ) και ορίζεται ως το πηλίκο του βάρους σε kg προς το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα: kg/m2. Τιμή Δ.Μ.Σ >30 kg/m2 δηλώνει παχυσαρκία. Άλλη απλή μέθοδος μέτρησης της παχυσαρκίας είναι η αναλογία περιμέτρου μέσης/ισχύων, η οποία εκτιμά κυρίως την κοιλιακή παχυσαρκία. Τιμές >0,95 πρέπει να αξιολογούνται καθώς δείχνουν αύξηση του σωματικού λίπους. Η πλειοψηφία των ερευνητικών μελετών δείχνει, ότι η αλλαγή του τρόπου ζωής και ο συνδυασμός μιας καλά ισορροπημένης διατροφής με συστηματική σωματική άσκηση αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την πρόληψη και τη θεραπεία της παχυσαρκίας. Συμπεράσματα: Η παχυσαρκία αποτελεί νόσο που μπορεί να προληφθεί διαμέσου της αλλαγής του τρόπου ζωής. Ο σχεδιασμός μιας κατάλληλης στρατηγικής πρόληψης ικανής να επιφέρει τροποποίηση συμπεριφοράς, προαγωγή σωστής διατροφής και φυσικής δραστηριότητας θα πρέπει να είναι ο πρωταρχικός σκοπός κάθε κοινωνίας και κυβέρνησης.

Λέξεις κλειδιά: Παχυσαρκία, αίτια, ανθρωπομετρία, θεραπεία παχυσαρκίας

Το αγγειακό εγκεφαλικό (Α.Ε.Ε) επεισόδιο αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου και την πρώτη αιτία ανικανότητας στις αναπτυγμένες χώρες και συχνά περιγράφεται στη βιβλιογραφία ως μέγιστο παγκόσμιο πρόβλημα υγείας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το Α.Ε.Ε ευθύνεται για περίπου 4.5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως και 9 εκατομμύρια επιβιώσαντες, παγκοσμίως.. Σκοπός: Σκοπός της παρούσης εργασίας ήταν η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τις συνέπειες της λειτουργικής ανικανότητας που επιβάλει το Α.Ε.Ε στη ζωή των πασχόντων και η σύντομη περιγραφή των κλιμάκων αξιολόγησης της λειτουργικότητας των ασθενών με Α.Ε.Ε. Υλικό και μέθοδος: Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών, κυρίως στην ηλεκτρονική βάση «pubmed» που αναφέρονταν στη λειτουργική ανικανότητα των ασθενών με Α.Ε.Ε., όπως επίσης και στις κλίμακες αξιολόγησης του λειτουργικού επιπέδου αυτών των ασθενών.  Αποτελέσματα: Παρά τις ακριβείς διαγνώσεις και τις νέες θεραπευτικές μεθόδους, το Α.Ε.Ε συνεχίζει να προκαλεί στην πλειοψηφία των ασθενών χρόνια λειτουργική ανικανότητα, η οποία επιφέρει σημαντικές αλλαγές μεταξύ του ασθενούς και του περιβάλλοντος του. Τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών υποδεικνύουν, ότι η απώλεια της ανεξαρτησίας που βιώνουν οι επιβιώσαντες από Α.Ε.Ε έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους και είναι δυνατόν να οδηγεί σε οικογενειακή κρίση και κοινωνική απομόνωση. Επίσης, είναι ευρέως αποδεκτό, ότι η οικονομική επίπτωση του Α.Ε.Ε είναι ιδιαίτερη σημαντική, παγκοσμίως. Η αποκατάσταση της λειτουργικής ανικανότητας μετά το Α.Ε.Ε επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, εκ των οποίων, οι σπουδαιότεροι είναι η σοβαρότητα του επεισοδίου, ο βαθμός του νευρολογικού ελλείμματος και ο βαθμός κοινωνικής και οικογενειακής στήριξης. Στην κλινική πρακτική εφαρμόζονται πολλά εργαλεία μέτρησης, ικανά να αξιολογούν τη λειτουργική ικανότητα των ασθενών και άλλων σχετιζόμενων με αυτήν παραμέτρων καθότι έχει πλήρως τεκμηριωθεί, ότι η μέτρηση του λειτουργικού επιπέδου αποτελεί θέμα υψίστης σπουδαιότητας για την εκτίμηση της πορείας του ασθενή. Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η αποκατάσταση του νευρολογικού ελλείμματος σε συνδυασμό με κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις που εστιάζονται στα ψυχολογικά, οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς μετά την έξοδο από το νοσοκομείο, μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.

Λέξεις κλειδιά: Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, λειτουργική ανικανότητα, απώλεια του βαθμού ανεξαρτησίας

Η έκρηξη της προόδου της γενετικής και της ιατρικής τεχνολογίας οδήγησε στην γέννηση μιας νέας επιστήμης της Βιοηθικής. Η βιοηθική εξετάζει την ηθική διάσταση των προβλημάτων που ανακύπτουν από την εφαρμογή των ανακαλύψεων της βιολογίας και της γενετικής στη φύση και ειδικότερα στον άνθρωπο. Από την πλευρά της ορθόδοξη ηθική η αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών γίνεται έχοντας ως βάση την ανθρωπολογική διδασκαλία των πατέρων της εκκλησίας. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι: α) η οριοθέτηση του επιστημονικού πεδίου της βιοηθικής και η ιστορική αναδρομή της, β) η ανάδειξη των αρχών που διέπουν την επιστήμη της βιοηθικής, γ) ο προσδιορισμός των βασικών αρχών της ορθόδοξης ηθικής μέσο των οποίων γίνεται η αντιμετώπιση των θεμάτων που προκύπτουν από την εφαρμογή της γενετικής μηχανικής στον άνθρωπο. Υλικό και Μέθοδος: Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για τη συλλογή του υλικού για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου «Βασικές αρχές βιοηθικής και ορθόδοξης ηθικής», ήταν η εκτεταμένη ανασκόπηση της διεθνούς και της ελληνικής βιβλιογραφίας. Για τη συλλογή της αγγλικής βιβλιογραφίας χρησιμοποιήθηκε η ηλεκτρονική βάση δεδομένων CINAHL και για την ελληνική η διαλογή βιβλίων και άρθρων. Οι λέξεις κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν σε συνδυασμό ήταν Bioethics, orthodox ethics. Αποτελέσματα: Οι βασικές αρχές που διέπουν την βιοηθική είναι: α) η αρχή της αυτονομίας, β) η αρχή της ισοτιμίας, γ) η αρχή της μη πρόκλησης βλάβης και πόνου, δ) αρχή της ωφέλειας ή της αγαθοεργίας, ε) η αρχή της δικαιοσύνης. Η ορθόδοξη θεώρηση των ζητημάτων που προκύπτουν από την εφαρμογή της γενετικής στον άνθρωπο στηρίζεται στην Ορθόδοξη ανθρωπολογία, όπως αυτή διατυπώνεται στην Αγία Γραφή και στα κείμενα των Πατέρων της εκκλησίας. Τα κυρίαρχα στοιχεία της Βιβλικής και Πατερικής ανθρωπολογίας είναι: α) ότι ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί κατ’ εικόνα και ομοίωση του τριαδικού θεού και β) ότι ο άνθρωπος αποτελεί ενιαία ψυχοσωματική οντότητα.

Λέξεις κλειδιά: Βιοηθική, ορθόδοξη ηθική

Η εισαγωγή των αντιψυχωσικών φαρμάκων στην κλινική πράξη της ψυχιατρικής θεραπευτικής εδώ και μισό αιώνα περίπου αποτέλεσε μια πραγματική επανάσταση. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα επαναπροσδιόρισαν την οργανική βάση των ψυχιατρικών νοσημάτων και έδωσαν επιτέλους μια σαφή θεραπευτική επιλογή στην αντιμετώπιση των ψυχωσικών αρρώστων. Σταδιακά η εφαρμογή της χρήσης των συνετέλεσε στην αποϊδρυματοποίηση των αρρώστων και έκανε εφικτή την 4η επανάσταση της ψυχιατρικής, την κοινοτική και κοινωνική ψυχιατρική. Βέβαια τα αντιψυχωσικά φάρμακα δεν ήταν τελικά η πανάκεια για όλα τα προβλήματα των αρρώστων, παρά το γεγονός ότι με το πέρασμα του χρόνου ανακαλύφθηκαν και νεότερα σκευάσματα, τα οποία ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικά και απαλλαγμένα από πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες που χαρακτήριζαν τα πρώτα φάρμακα. Σε κάθε περίπτωση τα αντιψυχωσικά φάρμακα μάλλον αξίζουν τον τίτλο της δεύτερης επανάστασης της ψυχιατρικής που τους έχει δοθεί. Η γνώση των βασικών αρχών της φαρμακολογικής τους δράσης, των ανεπιθύμητων ενεργειών τους, και των μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης αυτών αποτελούν επιβεβλημένη γνώση για κάθε νοσηλευτή, καθώς έχουν ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών τόσο σε ψυχιατρικά τμήματα όσο και στην αντιμετώπιση οξέων οργανικών ψυχοσυνδρόμων που τόσο συχνά συναντώνται στα παθολογικά και χειρουργικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων. Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τις βασικές αρχές της νοσηλευτικής διεργασίας κατά τη χορήγηση των αντιψυχωσικών φαρμάκων. Επιπλέον παρατίθενται και οι βασικές αρχές που αφορούν στο σημαντικό πρόβλημα της συμμόρφωσης των αρρώστων στην αντιψυχωσική αγωγή.

Λέξεις κλειδιά: Νοσηλευτική διεργασία, αντιψυχωσικά φάρμακα, συμμόρφωση

Σκοπός: Σκοπός της παρούσης έρευνας ήταν η διερεύνηση της συχνότητας εμφάνισης της παχυσαρκίας σε μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Αττικής. Υλικό και Μέθοδος: Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν 334 μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η συλλογή των στοιχείων έγινε με τη συμπλήρωση ανώνυμου ερωτηματολόγιου, το οποίο εκτός από τα δημογραφικά στοιχεία περιελάμβανε και μεταβλητές που αφορούσαν τις ατομικές και τις διατροφικές συνήθειες. Η εκτίμηση του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας έγινε με μέτρηση του Δείκτη Μάζας Σώματος. Για τη στατιστική ανάλυση των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πακέτο SPSS-15. Αποτελέσματα: Από το σύνολο των συμμετεχόντων, το 81,7% είχε κανονικό βάρος, το 17,1% ήταν υπέρβαροι και το 1,2% παχύσαρκοι. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων βρέθηκε, ότι οι μαθητές του Γυμνασίου ήταν περισσότερο υπέρβαροι σε σχέση με αυτούς του Δημοτικού και του Λυκείου, με στατιστικά σημαντική διαφορά, p=0,006. Τα αγόρια ήταν υπέρβαρα με στατιστικά σημαντική διαφορά σε σχέση με τα κορίτσια, p<0,001. Όσοι παρακολουθούσαν τηλεόραση ή ασχολούνταν με ηλεκτρονικά παιχνίδια άνω των 3 ωρών ήταν υπέρβαροι με στατιστικά σημαντική διαφορά σε σχέση με εκείνους που αφιέρωναν σε αυτά 1-2ώρες, p=0,043. Τα αγόρια ασχολούνταν περισσότερο με τον αθλητισμό σε σχέση με τα κορίτσια με στατιστικά σημαντική διαφορά, p<0,001. Όσο όμως αυξάνονταν η ηλικία τόσο μειώνονταν η ενασχόληση με τον αθλητισμό, p<0,001. Οι μαθητές του Δημοτικού κατανάλωναν συχνότερα φαγητό του σπιτιού και χυμούς, ενώ κατανάλωναν λιγότερο συχνά γλυκά και αναψυκτικά σε σχέση με εκείνους του Γυμνασίου και του Λυκείου με στατιστικά σημαντική διαφορά, p=0,008, p=0,003, p<0,001 και p=0,022 αντίστοιχα. Τα κορίτσια προτιμούσαν να καταναλώνουν γλυκά, όπως επίσης διαιτητικά προϊόντα τύπου «LIGHT», περισσότερο συχνά σε σχέση με τα αγόρια, με στατιστικά σημαντική διαφορά, p=0,013 και p=0,001, αντίστοιχα. Συμπεράσματα: Από τα αποτελέσματα συμπεραίνεται, ότι οι κύριοι παράγοντες που ευθύνονται για την παιδική και εφηβική παχυσαρκία είναι το φύλο, η ηλικία και ο αυξημένος χρόνος σε καθιστικές δραστηριότητες. Κρίνεται αναγκαία η συνεχής ενημέρωση των μαθητών και των γονέων, σχετικά με το ρόλο της ισορροπημένης διατροφής και της αθλητικής δραστηριότητας στη διατήρηση βάρους σώματος.

Λέξεις κλειδιά: Παχυσαρκία, παιδιά, έφηβοι, παράγοντες κινδύνου

Η πρόοδος της επιστήμης δεν είχε μόνο ως αποτέλεσμα να θεραπεύονται οι περισσότερες αρρώστιες, αλλά και να βρεθούν μέθοδοι για την διατήρηση του ανθρώπου στη ζωή. Όμως ποιος αποφασίζει για τη ζωή ή το θάνατο; Κατά πόσο αυτό το δίλημμα απασχολεί τους Έλληνες νοσηλευτές; Σκοπός: Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να ελεγχθεί η στάση των Ελλήνων νοσηλευτών απέναντι σε αποφάσεις ευθανασίας, στην παθητική, την ενεργητική ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Υλικό – Μέθοδος: Στη μελέτη συμπεριελήφθησαν 212 νοσηλευτές από 4 Γενικά Νοσοκομεία της Αττικής. Για την συλλογή των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε ανώνυμο ερωτηματολόγιο το οποίο σχεδιάστηκε ύστερα από ανασκόπηση βιβλιογραφίας. Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με το SPSS και την δοκιμασία chi – square. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, το 50,9% (108) του πληθυσμού της μελέτης θεωρούσε, ότι πρέπει να υφίσταται το δικαίωμα στο θάνατο, ενώ τάσσονταν ενάντια στο δικαίωμα στην αυτοκτονία σε ποσοστό 79,7% (169). Στο κρίσιμο ερώτημα για το αν εγκρίνουν την ευθανασία, ως γενικό όρο, οι Έλληνες νοσηλευτές τάσσονταν κατά, σε ποσοστό (65,1%) 138. Η απάντηση τους στο ερώτημα αυτό επηρεάζεται από το φύλο (p<0,01), τη θρησκεία (p<0,05) και τη θρησκευτικότητα (p<0,01). Στο αν οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα για τη ζωή ή το θάνατο, ποσοστό (50,9%) 108 υποστήριζαν πως οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα αυτό, ενώ το (49,1%) 104 δεν συμφωνούσε με το να αποφασίζουν οι άνθρωποι για την ζωή ή το θάνατο τους. Η απάντηση επηρεάζεται από τον παράγοντα της θρησκευτικότητας (p<0,01). Όσοι είχαν μεγάλη θρησκευτικότητα ήταν αρνητικοί απέναντι στο δικαίωμα στο θάνατο σε ποσοστό 65,5%, σε αντίθεση με όσους είχαν μεσαία, μικρή ή καθόλου θρησκευτικότητα των οποίων τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν πολύ μικρότερα (48.4%, 29.6%, 0%). Στην ερώτηση αν οι άνθρωποι είχαν το δικαίωμα στην αυτοκτονία το (79,7%) 169 των νοσηλευτών τασσόταν κατά ενώ το (20,3%) 43 υπέρ. Συμπεράσματα: Η ευθανασία αποτελεί ίσως το πιο συχνό και σκληρό δίλημμα για τους Έλληνες νοσηλευτές. Η δημιουργία επιτροπών βιοηθικής σε κάθε νοσοκομείο και ενός σαφούς νομικού πλαισίου ίσως αποτελέσει λύση στο μείζον αυτό πρόβλημα.

Λέξεις κλειδιά: Ευθανασία, βιοηθική, δίλημμα, νοσηλευτές